Jachtslot Dieren en Hof tho Ochten
Bij de totstandkoming van een serie artikelen op uitnodiging van het bestuur van Ellecoms Belang, over de historie van Ellecom met zijn landgoederen en bijzondere villa’s, heb ik als noodzakelijk geachte inleiding een verkorte verhandeling over het vroege ontstaan en Middeleeuwse ontwikkeling van de buurtschap Ellecom op de website van Ellecoms Belang geplaatst. Dit dekt de ontwikkeling van nederzetting tot buurtschap tot het einde van de tachtigjarige oorlog in 1648.
(John Striker)
In dit eerste artikel richt ik mij op het ontstaan van een landgoed dat in grote lijnen nog steeds aanwezig is. Het landgoed rond de Hof te Dieren,
tegenwoordig Twickel. Het was niet het eerste landgoed in deze omgeving want ook Middachten beschikte in de 17e eeuw al over uitgestrekt grondbezit in de Middachterbossen en uiterwaarden.
Jachtslot Dieren
In 1647 kocht stadhouder Prins Willem II van Oranje Nassau onder Dieren een goed van de Duitse Orde, dat in 1249 hier een Commanderij gevestigd had. Het doel was om hier een jachtterrein of Wildbaan in te richten. Daarvoor was de uitkoop nodig van enige belangrijke boerenhoeven die een eigen uitweg hadden naar de hoger gelegen heidevelden via zogenaamde schaapsdriften. Het aankoopproces in Spankeren, Dieren en Ellecom was tegen het einde van 1648 voltooid.
Tot de Ellecomse hofsteden behoorden de
– Hof tho Ochten, gelegen onderaan de tegenwoordige Selsweg in de weide
bij de Moerascypres,
– de Hof tho Avegoor,
– de Hof tho Middeldorp ter hoogte van Dalstein gelegen,
– de Hof tho Brouill en
enkele kleinere grondstukken op de Enk, zoals van de Ellecomse kerk.
De Hof tho Ochten was tot dat moment de belangrijkste hoeve van Ellecom, want hierop rustte het Markerichterschap voor de Marke van Ellecom. Min of meer het voorzitterschap van een bestuur met edelen en (groot)grondbezitters als leden die jaarlijks rechtspraak uitoefenden over zogenaamde woeste gronden die geen eigenaar kenden, en opbrengsten ervan.
Met de genoemde aankopen, waarbij ook in Dieren en Spankeren de betreffende hoeven het Markerichterschap aan de Prins van de hand deden, verwierf hij een groot aaneengesloten gebied. (Zie kaartje)
Het gebied werd vervolgens omzoomd met een aarden wal, waarop een manshoge houten omheining kwam te staan met een omvang van ‘3½ uur gaans’. Een lengte van totaal 18 km. Grootwild, voornamelijk herten, werd overgebracht vanaf het bezit Honselaarsdijk. In
het jaar 1650 was het gereed. Op één van zijn eerste jachttochten in de
maand oktober dat jaar vatte de prins koorts. Hij werd, ziek als hij was, naar Den Haag gebracht waar hij op 6 november, 24 jaar oud, aan de pokken overleed. Acht dagen later werd zijn erfgenaam geboren, Prins Willem III, latere koning van Engeland.
De omheining raakte al snel in verval en werd reeds in 1660 afgebroken en verkocht. Stadhouder-Koning Willem III heeft meerdere malen de Hof te Dieren bezocht voor de jacht.
Als uitgangspunt voor de eendenjacht werd gebruik gemaakt van het bezit Avegoor, of Overgeer, zoals het toen in akten voorkwam.
Naast
de aankopen van genoemde hofsteden, waren er nog enige akkerbouwers
actief. Doordat zij geen grondeigenaar waren in de bossen, maar weidden in de Schuttewaard, ontliepen zij het aankoopproces.
Eén ervan, hoeve Sluyterscamp, vormt de basis voor het artikel in de volgende editie. Hieruit zou halverwege de 18e eeuw het landgoed Bergstein ontstaan.
John Striker
>> Historie van Ellecom